Skip to content

Belang van Samenwerking tussen SR en OR

Met de splitsing van de medezeggenschap in het mbo-onderwijs groeiden studenten en personeel uit elkaar. De OR en studentenraad werken nu vaak op aparte eilanden en benutten nauwelijks de samenwerkingsmogelijkheden. De hoogste tijd om elkaar op te zoeken in het kader van gemeenschappelijke belangen. Samenwerking levert beide raden ook nog eens strategisch voordeel op! Uiteraard geldt dit niet alleen voor het onderwijs, maar voor elke branche waar OR’en naast andere raden ‘opereren’.

In 2009 stemde de Tweede Kamer in met een wetsvoorstel om op mbo-instellingen de medezeggenschap van personeel en studenten te scheiden. Waar beide geledingen tot die tijd samenkwamen in de medezeggenschapsraad (MR) ontstond een aparte ondernemingsraad en een deelnemers- of studentenraad (SR). De belangrijkste reden voor deze splitsing was dat het studentenperspectief onvoldoende uit de verf kwam in de gezamenlijke raad.

Splitsing
Nu, een aantal jaren na de splitsing, is duidelijk dat het doel is bereikt: meer dan in het verleden wordt de stem van de studenten vertegenwoordigd door de SR. Waar studenten in het verleden vaak nauwelijks interesse toonden in deelname aan de MR, heeft momenteel vrijwel elke mbo- instelling een eigen studentenraad. En  mede door scholing en professionele ondersteuning van studentenraden laten studenten steeds beter van zich horen. Toch lijkt er met de splitsing van de MR in de ondernemingsraad en studentenraad iets verloren te zijn gegaan: de onderlinge uitwisseling en het benutten van elkaars kennis en inzichten. Hier liggen dan ook kansen dan ook kansen voor verdere groei. Maar dan moet u natuurlijk wel weten hoe u dat het beste oppakt.

Bevoegdheden
Waar de bevoegdheden van ondernemingsraden zijn geregeld in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR), zijn deze voor studentenraden vastgelegd in de Wet educatie beroepsonderwijs (WEB). Houdt u die twee wetten naast elkaar, dan ziet u dat de bevoegdheden van de OR en SR met name overlappen op het adviesrecht. Zo hebben beide adviesrecht op belangrijke organisatorische wijzigingen zoals inkrimping, uitbreiding en fusie van de instelling. De belangrijkste verschillen zitten vooral in het instemmingsrecht van beide raden. OR’en hebben vooral instemmingsrecht op regelingen rondom sociaal beleid, tenzij dat al is geregeld in de cao. SR’en hebben daarentegen instemmingsrecht op regelingen die betrekking hebben op studenten zelf, zoals de beroeps- en klachtenregeling of de modelonderwijsovereenkomst.

Expertise
Hoewel de raden zich gedeeltelijk met verschillende onderwerpen bezighouden, biedt het bundelen van krachten voldoende mogelijkheden. Door gebruik te maken van elkaars expertise staan beide raden sterker. Een voorbeeld: de SR heeft instemmingsrecht op de wijze waarop in formatie wordt gegeven over de inhoud, planning en organisatie van het onderwijs en de examens. De OR heeft dat niet, maar heeft vanuit de begeleidende rol van docenten wel veel kennis over dit onderwerp. Een ander voorbeeld: de OR heeft instemmingsrecht op een regeling op het gebied van de personeelsbeoordeling. Vanuit het klaslokaal hebben studenten hier natuurlijk ook een mening over. De SR heeft daarnaast recht op advies bij de interne kwaliteitszorg en zelfevaluatie. Door deze onderwerpen aan elkaar te koppelen kunnen ze gezamenlijk zorgen voor een betere beoordeling van kwaliteit.

Kansen
Ook als bevoegdheden overlappen, biedt samenwerking kansen. Bijvoorbeeld bij een belangrijke verandering in de instelling waarop beide adviesrecht hebben. Zo kunnen de studentenraad en OR hun invloed vergroten door samen te werken in geval van een fusietraject. In de praktijk is al gebleken dat wanneer de OR en SR bij zo’n fusie samenwerken ze hun positie aanzienlijk weten te versterken. Bijvoorbeeld met als resultaat het behoud van een groot aantal opleidingen voor de eigen onderwijsinstelling.

tips praktijk11
Klik hier voor 8 tips uit de praktijk. Handig voor studentenraden!

Invloed
Deze voorbeelden benadrukken de belangrijkste meerwaarde van samenwerking: het vergroten van het draagvlak van de plannen van de OR en SR en daarmee hun invloed op het beleid. OR’en zijn vaak beter ingevoerd in organisatieontwikkelingen en spreken het ‘vakjargon’. Daarnaast hebben ze vaak meer kennis en ervaring. Zij kunnen studentenraden dus goed begeleiden bij het ontrafelen van complexe onderwerpen. Studentenraden hebben op hun beurt voordeel bij hun studentenstatus. Zo zijn veel bestuurders gevoelig voor hun mening, zeker als die breed wordt gedragen. Het onderwijs draait uiteindelijk tenslotte om de student. En als die niet tevreden is, kan dat leiden tot minder instroom en studenten die overstappen naar een andere school.

Initiatief
Het zetten van de eerste stap is makkelijk: zoek elkaar eens op! Het initiatief hier voor kan zowel bij de SR als de OR liggen. Doordat het verloop binnen SR’en vaak hoger ligt en de zittingstermijn korter is, hebben zij vaak extra veel aandacht nodig om zichzelf te organiseren en zich te bewijzen als serieuze gesprekspartner voor de bestuurder. Het is daarom geen gekke gedachte dat de OR het eerste contact opzoekt. Na dit eerste contact is het slim om structurele afspraken te maken voor samenwerking. Loopt dat eenmaal, dan neemt het informele contact toe en weten de raden elkaar steeds beter te vinden voor onderlinge afstemming. Zie het kader hierboven met ‘tips uit de praktijk’ voor ideeën voor versterking van de samenwerking.

Valkuilen
Het klinkt allemaal mooi, maar zijn er dan helemaal geen valkuilen? Zeker wel. En over die valkuilen zijn SR-leden en OR-leden unaniem. Samenwerking is nuttig, maar waak ervoor dat de SR uitsluitend een symbolische rol krijgt. Door de voorsprong die de meeste ondernemingsraden hebben qua kennis en ervaring, bestaat de kans dat de SR wordt overvleugeld. De uitdaging voor de SR is dan ook om een eigen standpunt in te durven nemen en tegelijk open te blijven staan voor de ideeën van de ander. Gebeurt dat niet, dan zijn we eigenlijk weer terug bij af en kunnen de raden net zo goed weer worden samengevoegd.

Win-winsituatie
De scheiding van de twee raden is een goede zet geweest. Ondernemingsraden en studentenraden hebben ieder hun eigen rol te spelen en dat kan beter los van elkaar. Maar door onderling contact en uitwisseling van ideeën, zorgen de raden ervoor dat ze hun positie versterken. Een win-win situatie dus.

artikel3

Pieterbas Buijs, trainer/adviseur bij Stavoor, tel. 06 224 490 10, e-mail: pbuijs@stavoor.nl, www.stavoor.nl en Jarno van den Heuvel, bestuurslid Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs (JOB), tel. 06 159 601 14, e-mail: info@job-site.nl, www.job-site.nl

Dit artikel is eerder verschenen in het vaklad OR Rendement
foto: Hawkkind

Back To Top